Twee recente uitspraken: eenhoofdig gezag in belang van het kind

Gezamenlijk gezag van beide ouders over hun kind is het wettelijk uitgangspunt in Nederland.
Dit is bijvoorbeeld terug te zien aan het feit dat beide ouders met gezag belast blijven wanneer zij besluiten te scheiden of het geregistreerd partnerschap te ontbinden.
Wanneer de ouders niet met elkaar getrouwd zijn en geen geregistreerd partnerschap hebben, heeft in eerste instantie alleen de moeder gezag. De andere ouder kan vervolgens gezag krijgen door een verzoek in te dienen bij de rechtbank. Aangezien gezamenlijk gezag het uitgangspunt is, zal een dergelijk verzoek in de meeste gevallen toegewezen worden.

Wanneer een kind echter ‘klem of verloren’ dreigt te raken tussen beide ouders, is gezamenlijk gezag niet langer in het belang van het kind. In dit soort gevallen zou ‘eenhoofdig’ gezag uitkomst kunnen bieden.

Recentelijk is er in twee zaken van ons kantoor uitspraak gedaan, waarbij het gezag aan één ouder is toegewezen. In de ene zaak werd het gezamenlijk gezag na echtscheiding gewijzigd in eenhoofdig gezag van de moeder. In de andere zaak werd het verzoek van de vader om hem, samen met de moeder, te belasten met het gezag afgewezen.
 

Eenhoofdig gezag na echtscheiding, Rechtbank Amsterdam 4 mei 2016, zaaknummer C/13/594945
In deze zaak stond Margreet de Boer een vrouw bij die de rechtbank verzocht haar alleen met het gezag over haar zoon te belasten. De man wilde gezamenlijk gezag behouden.

De partijen zijn gescheiden en hebben beide gezag over hun minderjarige kind. Tijdens het huwelijk is de vrouw, geheel onverwachts, meermaals met een mes gestoken door haar man. Hiervoor zit de man nu vast en lopen er psychiatrische onderzoeken. Dit heeft de vrouw ertoe gezet de rechtbank te verzoeken haar alleen met het gezag te belasten. Ze heeft door het voorval namelijk een trauma opgelopen waardoor zij niet in staat is tot enige communicatie met de man. Tevens acht zij het ondenkbaar dat tussen haar en de man op korte termijn communicatieherstel zal plaatsvinden. Hierdoor vreest zij dat beslissingen ten aanzien van het kind zullen stagneren wanneer er sprake blijft van gezamenlijk gezag. De vrouw voorziet om deze redenen dat haar zoontje ‘klem en verloren’ zal raken tussen zijn ouders. De Raad van de Kinderbescherming is ook van mening dat eenhoofdig gezag van de moeder in het belang van het kind zal zijn.
De man verweert zicht tegen het verzoek van de vrouw. Hij voert, onder andere, aan dat het contact via derden zou kunnen lopen en dat de zaak aangehouden dient te worden tot de resultaten van het psychiatrisch onderzoek bekend zijn. Verder verzoekt hij een omgangsregeling en informatieregeling.

De rechtbank is van oordeel dat er een onaanvaardbaar risico bestaat dat het kind klem of verloren zal raken tussen de ouders. Daarnaast valt niet te verwachten is dat hierin op korte termijn verbetering zal komen.
Voor gezamenlijk gezag is minimale communicatie noodzakelijk, hetgeen niet van de vrouw kan worden verwacht na het voorval. Het verzoek van de vrouw tot eenhoofdig gezag wordt daarom toegewezen, de rechtbank ziet geen redenen om de zaak aan te houden. Het verzoek van de man tot het treffen van een omgangsregeling wordt, gezien de huidige omstandigheden van psychose en detentie, niet in het belang van het kind geacht en daardoor afgewezen. Het verzoek tot het treffen van een informatieregeling, waar de vrouw geen bezwaar tegen had, wordt wel toegewezen. Hierdoor krijgt de man recht op periodieke informatie omtrent de ontwikkelingen van zijn zoon.
 

Afwijzing verzoek tot gezag, Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 10 mei 2016, zaaknummer 200.177.018
In deze zaak hebben de partijen een affectieve relatie gehad waaruit twee kinderen zijn geboren. De man heeft in eerste aanleg de rechtbank verzocht om hem samen met de vrouw te belasten met het gezag over de kinderen. De vrouw verleent hier geen toestemming voor. Het verzoek is door de rechtbank in eerste aanleg afgewezen. Tijdens het hoger beroep bij het hof wordt de vrouw bijgestaan door Monique Nurdogan-Ferwerda van ons kantoor.

De vrouw voert aan dat er geen basis is voor gezamenlijk gezag en dat het tevens niet in het belang van de kinderen is. Ze is bij herhaling door de man is mishandeld en ziet hierdoor geen mogelijkheden voor een goede onderlinge communicatie. In het verleden was er sprake van veel fysiek geweld waarbij regelmatig ingrijpen door de politie noodzakelijk was. Momenteel bestaat er totaal geen contact tussen haar en de man. De vrouw is van mening dat er een onaanvaardbaar risico bestaat dat de kinderen klem of verloren zullen raken tussen de ouders en dat het niet te verwachten is dat hier binnen redelijke termijn verandering in komt. De Raad van de Kinderbescherming volgt de mening van de vrouw.
De man stelt daarentegen dat de communicatie inderdaad slecht is, maar dat dit niet in de weg staat aan de toewijzing van zijn verzoek.

Het hof oordeelt dat voor gezamenlijk gezag vereist is dat de ouders beslissingen betreffende hun kinderen in gezamenlijk overleg kunnen nemen, ofwel dat zij in staat mogen worden geacht dit binnen een redelijke termijn te kunnen. Een en ander vereist een minimaal vermogen tot positieve communicatie tussen de ouders. In dit geval is de verstandhouding tussen partijen echter volledig verstoord en staan de partijen lijnrecht tegenover elkaar.
Op dit moment is niet te verwachten dat er binnen afzienbare termijn verbetering komt in de verstandhouding tussen de ouders, het hof ziet dan ook geen basis voor het toewijzen van gezamenlijk gezag over de kinderen.